دال دو محوره یکی از روش‌های اجرای سقف با استفاده از گوی‌های پلاستیکی توخالی است که به منظور سبک سازی هر چه بیشتر بار سقف در عین حفظ استحکام برای اولین بار با عنوان تجاری کوبیاکس (Cobiax) در اروپا مطرح شد.
مجموعه شرکت‌های اقماری صاحب فناوری‌های Cobiax با مقر اصلی آن در تسوگ (Zug) سوییس و شرکت‌های اروپایی تابعهٔ آن متخصص طراحی و ساخت دال‌های تخت دومحورهٔ سبک با استفاده از بتن مسلح و گوی‌های توخالی هستند.
در حال حاضر شرکت Cobiax با ارائهٔ دال‌های تخت و سبک دومحوره که دارای
قابلیت‌های مدولار و انعطاف‌پذیری می‌باشد بهینه‌سازی قابل توجهی را در
زمینهٔ فناوری و اقتصاد ساخت و ساز ارائه کرده‌است. با استفاده از دال‌های
تخت و سبک کوبیاکس به جای دال‌های بتنی توپر و یا دیگر دال‌های سبک موجود
می‌توانید ارزش بالایی به ساختمان خود و فرایند ساخت وساز دهید.
در فناوری کوبیاکس، بار مردهٔ غیرسازه‌ای حذف و خاصیت مقاومت دومحوره حفظ
می‌گردد. همچنین، با شکل‌گیری غشایی بتنی مستحکم در قسمت فوقانی و تحتانی
دال به همراه شکل‌گیری شبکهٔ تیرچه‌های داخلی در دو امتداد در اثر قراردهی
گوی‌های توخالی در سراسر فضای میانی دال بتنی می‌توان باربری بسیار مناسبی
را برای دال متصور شد. در زیر برشی از یک سقف کوبیاکس نشان داده شده است:
اساس طراحی تکنولوژی Cobiax مبنی است بر سقف سازه‌ای با ویژگی «سقف دال
دوطرفه» مشابه سقف‌های بتنی دال دوطرفه مرسوم با این تفاوت که هسته بتن
مرکزی در محل‌هایی که کاربرد سازه‌ای ندارد با گوی‌های توخالی جایگزین
می‌گردد. (جنس این گوی‌ها پلی اتیلن بازیافت یا پلی پروپیلن می‌باشد) بدین
صورت که این گوی‌ها در حدفاصل مش‌های میلگردی بالا و پایین قرار می‌گیرند.
با توجه به اینکه در دال‌های بتنی دوطرفه مشکل تحمل نیروی برشی وجود ندارد،
مشکل طراحی این نوع سقف بر مبنای حذف قسمتی از بتن میانی و ایفای عملکرد
دال دوطرفه می‌باشد. در فناوری Cobiax با حذف بار مرده غیرسازه‌ای خاصیت
باربری دومحوره همچنان حفظ می‌گردد. همچنین با شکل‌گیری غشای بتنی مستحکم
در قسمت فوقانی و تحتانی دال به همراه شکل‌گیری شبکه تیرچه‌های داخلی در دو
امتداد در اثر قراردهی گوی‌ها در سرتاسر فضای میانی دال بتنی می‌توان
باربری مناسبی را برای این دال متصور شد.
در حدفاصل مش‌های میلگردی بالا و پایین به جای بتن غیرسازه‌ای گوی‌های
پلاستیکی تو خالی از جنس پلی اتیلن بازیافت شده قرار می‌گیرند. نتیجه این
امر دالی است که حدوداً ۳۵٪ وزن کمتری نسبت به یک دال مشابه توپر دارد. این
موضوع سبب می‌گردد که صرفه جویی قابل ملاحظه‌ای در وزن تمام شده سقف و نیز
مواد اولیه و مصالح کل ساختمان حاصل گردد. چنانچه فناوری کوبیاکس را از
دیدگاه کلی قاب‌های سازه‌ای مد نظر قرار دهیم، بهره‌گیری از این فناوری
مزایا و صرفه جویی‌های فراوانی را در ساخت و ساز به همراه خواهد داشت.
فناوری کوبیاکس با تغییر ابعاد اِلِمان‌های سازه‌ای برآوردی جامع از
اصلاحات و بهینه‌سازی را در امر ساختمان‌سازی میسر می‌سازد. با استفاده از
فناوری کوبیاکس، نه‌تنها ارزش افزودهٔ ساختمان بیشتر می‌شود، بلکه موجب حفظ
محیط زیست هم خواهد گردید .
مزایا و دلیل رونق کوبیاکس را می توان از دو منظر فنی و اقتصادی بررسی کرد .
مزایای فنی سیستم کوبیاکس عبارتند از:
- باربری دومحوره
- بهینه‌سازی المان‌های عمودی مانند ستون‌ها و دیوارهای برشی (ستون‌های لاغرتر، کاهش ۴۰ درصدی حجمی و عددی ستون‌ها)
- بهینه‌سازی دال و فونداسیون (کاهش بارهای وارد بر پی، دال‌های تا ۳۰ درصد سبک‌تر)
- بهینه‌سازی المان‌های سخت‌کننده (کاهش بارهای افقی)
- کاهش ارتفاع کلی سازه (بهینه‌سازی ارتفاع سقف)
- کنترل خیز بهتر
- مقاومت بهتر در برابر نیروهای زلزله (کاهش اثر آسیب‌های لرزه‌ای، کاهش ارتفاع و سبک‌شدن سازه)
- حذف تمام تیرهای اصلی
- مزایای معماری سیستم کوبیاکس عبارتند از:
- انعطاف‌پذیری در پلان معماری (کاهش عددی ستون‌ها)
- قابلیت پذیرش کاربری‌های گوناگون
- سهولت تغییر کاربری افقی و عمودی
- امکان اجرای کنسول تا ۷ متر
- امکان ایجاد بازشو در هر شکل و اندازه در سقف
- افزایش فضای مفید (قابلیت اجرای دهانه تا ۱۸ متر بدون اجرای ستون) (گاها تا 22 متر)
مزایای اقتصادی سیستم
کوبیاکس عبارتند از:
- کاهش مصرف بتن
- کاهش المان‌های سازه‌ای
- کاهش مصرف آرماتور
- کاهش زمان ساخت
- کاهش هزینه‌های اجرای تأسیسات (حذف تیرها و مشکلات ناشی از آویز تیرها)
- کاهش ارتفاع کلی سازه به دلیل بهینه‌سازی ارتفاع سقف
فناوری کوبیاکس ما را قادر می‌سازد تا بتوانیم کاربری ساختمان مورد نظر
را پس از مدت زمانی در صورت تمایل تغییر دهیم. همانگونه که داشتن نقشه‌های
معماری با دهانه‌های بزرگ و سقف دال بتنی تخت موجب می‌گردد تا انعطاف‌پذیری
مناسبی در کاربری ابتدایی ساختمان مورد نظر حاصل آید، عملاً انعطاف‌پذیری
در تغییر کاربری‌های احتمالی آتی را نیز میسر می‌سازد. در مقایسه با
سقف‌های کوبیاکس، دال‌های توپر رایج خیزهای بسیار شدیدی را تجربه می‌کنند و
تا به امروز اجرای دهانه‌های بزرگ تنها با به‌کارگیری روش‌های پس‌کشیدگی و
یا استفاده از تیر ممکن بوده است که این خود مستلزم تحمل هزینه‌های بالای
طراحی و ساخت می‌باشد. دال تخت و سبک کوبیاکس جایگزینی ارزان‌تر جهت
دستیابی به سازه‌ای با خیز کمتر در دهانه‌های بزرگتر می‌باشد. فناوری
کوبیاکس همچنین امکان بهره‌برداری هر چه بهتر و مناسب تر از ساختمان را در
دو راستای قائم و افقی میسر می‌سازد. اجرای تأسیسات الکترونیکی و مکانیکی
مشابه روش‌های سنتی و با قابلیت اجرا در ضخامت دال می‌باشد. علاوه بر روش اجرای درجا، قابلیت اجرا به روش نیمه پیش ساخته نیز وجود دارد .